In het open atelier van de JCC

In het open atelier? Je leest er meer over na de inhoudsopgave!

…

← Terug naar hoofdpagina

…

In het open atelier

Hoe zo open atelier, zul je denken? Tja, we kregen associaties met restauratoren van een kunstwerk die in een glazen ruimte zitten, zichtbaar voor iedereen, geconcentreerd bezig met hun werkzaamheden. Begin 2019 zag Bernadette dit nog bij de restauratie van het Lam Gods in Gent en kort daarna is een dergelijk ‘aquarium’ ook opgetrokken rond de Nachtwacht in het Rijksmuseum.* Dat leidde tot het idee van dit open atelier. Zie je ons al zitten achter het glas, als in een vissenkom … in het oog van iedereen die wil weten hoe zo’n project zich al doende ontwikkelt? Want hoe gaat dat nou, al schrijvend inventariseren? Of is het al inventariserend schrijven? Het is in ieder geval al werkend denken, zoals je hieronder kunt lezen bij het stukje over de oude orde of oude ordening in de archivistiek.

Vooraf in het kort iets over de varia en prikborden: tijdens het ordenen sla je van alles op om niet te vergeten. Dat zijn de varia die van lieverlee in verhalen uitmonden. Daarnaast zijn er de nota bene’s bij de beschrijvingen van de collectie stukken, waarvan we er een aantal op prikborden hebben geprikt.

Beide categorieën geven een kijkje in de keuken! Wil je weten wanneer Joseph Cuypers nu precies gestudeerd heeft of welke andere banden hij met Delft had, ga dan eens kijken. Heel interessant is ook de ontsluiting van de conceptartikelen en lezingen die hij geschreven heeft. Staat dat in verhouding tot wat vakgenoten deden? Dat kunnen we in dit stadium van het project nog niet vertellen. Maar wie weet …

De JCC zit vol met mappen, waarop in het handschrift van Joseph Cuypers aanwijzingen van een oude ordening staan. Foto bvhh.nu 21 september 2018.

Oude orde

Bovenstaande foto laat iets van de oude orde in de collectie zien. ‘Oude orde’, zul je denken, ‘Wat is dat?’ De oude orde of oude ordening is een begrip dat zijn entree maakte als gevolg van de ontwikkeling van het vak archivistiek in de negentiende eeuw. Grote namen als die van Victor de Stuers zijn daarmee verbonden; een man waarmee Joseph Cuypers het overigens niet goed kon vinden, ook al was het een van de beste vrienden van zijn vader. De Stuers en zijn medestanders in de archiefwereld geloofden stellig in het concept dat een archief een organisch geheel was: het vormde de weerslag van de organisatie die het had geproduceerd. Men dacht toen vooral in termen van overheidsorganisaties. Het begrip raakte ingeburgerd lang voordat ook familie- en persoonsarchieven hun weg vonden naar de archiefdepots. En sindsdien blijft er discussie of er wel zoiets als een oude ordening bestaat in een collectie als die van Joseph Cuypers. In ons artikel ‘De sortering van het verleden’ gaat Bernadette hierop in met betrekking tot de collectie van Joseph Cuypers.* Inmiddels zijn we, voorjaar 2019, zover met de ordening gevorderd, dat we aan kunnen sturen op een nieuwe invulling van dit begrip.

Je kunt er in de loop van dit jaar meer over lezen in ons E-boek.

Als je meer wilt weten over Joseph Cuypers, dan kun je ondertussen terecht bij de De nieuwe Bavokathedraal en Cuypers assortiment.

Het project komt verder met grote regelmaat aan de orde op onze Facebookpagina: http://bit.ly/VanHHOrg2FB
Ga eens kijken en ‘like’ onze pagina, zodat de berichten over Joseph Cuypers en dit project een nog grotere actieradius bereiken!

;-) B&M

Verkorte link van dit item: https://bit.ly/3kwIEZt-JCC

← Terug naar hoofdpagina

Kalendarium in de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem

Posted on 24 maart 2016 by Bernadette van Hellenberg Hubar

Het kalendarium in de noordoostelijke traptoren van de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem, ontworpen door Joseph Cuypers en uitgevoerd door firma Wed. N.S.A. Brantjes en Co., Purmerend (1898)* (foto Jo Kunnen 2015).

Komend weekend gaan we weer van winter- naar zomertijd en dat herinnert onherroepelijk aan de wisseling van de seizoenen. Die zijn in de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem onder meer uitgebeeld in het kalendarium bij de noordoostelijke traptoren, naast het hoogkoor.

Een kathedraal zit vanouds vol kosmische elementen die te maken hebben met de eerbied voor Gods schepping. Hemel en aarde schiep hij uit het niets, meent de een, maar er zijn ook tradities waarbij hij de bestaande chaos tot de kosmos organiseerde als een hemelse demiurg (architect) of Deus artifex (kunstvaardige God). Het sprak de mens wel aan, dat greep krijgen op tijd en ruimte. In de nieuwe Bavo komt dat in verschillende decoratieve elementen tot uitdrukking, zoals hier in de noordertoren, waar Joseph Cuypers een kalendarium voor ontwierp. In het oudste boek over de kathedraal (1898), vertelt de priester-journalist Marie A. Thompson over ‘een tijdkalender, waarin de twaalf teekenen van den dierenriem en de symbolen der vier jaargetijden’ zitten.*

Je krijgt de indruk dat dit werk in 1898 nog niet klaar was, want Thompson schrijft dat het is uitgevoerd in ‘fijn, veelkleurig mozaiek’. In werkelijkheid is het een tegeltableau dat al staat afgebeeld in een artikel van C.J. Juffermans van mei 1898. Hij is ook de eerste die de kathedraal betitelt als ‘de Nieuwe Sint-Bavo’.* Op dat moment was het gebouw nog lang niet af, want alleen de oostpartij stond er. Tegen de eerste bouwlaag van het transept leunde een houten noodschip voor de parochianen om de mis op het voltooide priesterkoor bij te kunnen wonen. Daarom is het ook zo vreemd dat de kathedraal in het boek van Thompson werd beschreven alsof ze al helemaal af is. Dat heeft te maken met het karakter van de nieuwe Bavo als Unvollendete: als bewust onvoltooid gebouw vol met potenties die op termijn gerealiseerd kunnen worden. Op papier werd een voorschot genomen op de toekomstige afwerking van de kathedraal. Over dit spannende thema vind je meer in mijn boek over de nieuwe Bavo.*

Keren we terug naar het kalendarium dan zien we hoe de hemelse sterrenbeelden zijn ingebed in de groene aarde. Op de hoeken zijn de symbolen van de vier seizoenen aangegeven in de vorm van ontluikende lelietjes van dalen linksboven (lente); dan – met de klok – mee de bloeiende roos (zomer), vervolgens de rijpe druiventros (herfst) en tenslotte de eeuwig groene hulst (winter).*

Toch klopt er iets niet helemaal … Kun je me dat vertellen?

Post scriptum — Kort na het verschijnen van deze blog heb ik een stukje over de tegenhanger van de jaarkalender, de klok in de zuider koortoren, geplaatst op LinkedIn.

Verwijzingen

Het teken * in de bovenstaande tekst verwijst naar de volgende bronnen:

Hubar, Bernadette van Hellenberg. De nieuwe Bavo te Haarlem: ad orientem – gericht op het oosten. Onder redactie van Marij Coenen. Zwolle; Haarlem: Wbooks ; Stichting Kathedrale Basiliek Sint Bavo, op initiatief van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, 2016. Voor een samenvatting surf naar http://bit.ly/Ifthenisnow-Bavo.
Antoon Erftemeijer, Arjen Looyenga en Marieke van Roon, ‘Getooid als een bruid, De nieuwe Sint-Bavokathedraal te Haarlem’, Haarlem 1997, pp. 220-222.
C.J. Juffermans, ‘Het voltooide gedeelte van de Nieuwe Sint-Bavo’, in: ‘Sint Bavo Godsdienstig Weekblad voor het Bisdom Haarlem’ 1 (1898), pp. 301-303.
M.A. Thompson, ‘De nieuwe kathedrale kerk ‘St. Bavo’ te Haarlem. Bouwgeschiedenis, constructie en symboliek’, Haarlem 1898, pp. 71-72.

Jammer genoeg het mijn boek over de nieuwe Bavo uitverkocht.

Dit item maakt deel uit van de serie ‘Kunst met de kleine en de grote K in de nieuwe Bavo’ en is eerder gepubliceerd op ‘if then is now’. Verkorte link van deze blog: http://bit.ly/Kalendarium-VHH.

Maar weten over de architect? Surf dan naar de Joseph Cuypers Collectie.

Je kunt ons ook volgen op Facebook, waar we met grote regelmaat items plaatsen over kerkelijk erfgoed en Joseph Cuypers!

Cuypers assortiment

Cuypers assortiment is de verzamelnaam voor … Lees verder nà de inhoudsopgave.

…

A-maze-spin uit de Cuyperscode (2006)

Arbeid & Bezieling bij het Rijksmuseum (proefschrift 1995)

De architecten Cuypers en het Vitruvianisme (2018)

Draken tegen het plafond (crowdfunding Cuypershuis 2019)

Bovendonk van drie generaties Cuypers (2008)

Catharinakerk Eindhoven van Pierre J.H. Cuypers en Anton C. Bolsius

Clemens Merkelbach van Enkhuizen (2019)

Crowdfunding Cuypers’ glasnegatieven (2017)

Crowdfunding reconstructie plafond Cuypershuis (2019)

Cuypers4all | Publicaties & om vrij te delen (1984-2018)

De Cuyperskamer bij de Eusebiuskerk te Arnhem | Joseph Cuypers

Cuypersplafond Cuypershuis | Lezing SRAL over de kleuren van Cuypers (2019)

Dertig jaar later in de Maastrichtse Servaaskerk (2014)

Fiat Lux in ‘Kerkinterieurs in Nederland’ (2016)

Grafmonument familie Cuypers te Roermond (2005)

De Heilige Linie on line (2014)

Helpende handen voor kasteel Borgharen

legendevorming rond Pierre J.H. Cuypers ontkracht.

Hoe zeldzaam is het Cuypersplafond? (2019)

De jongste Cuypers in Zandvoort (2014)

De Joseph Cuypers Collectie (2018-2019)

Joseph Cuypers in De Limburger (2016)

Joseph Cuypers Urbanuskerk Nes aan de Amstel (2014-2021)

Jeroen Bosch in het Rijksmuseum (2009)

Met 80 kilometer per uur langs Cuyperiaanse ornamenten | Vitruvius

Nederlands Religieus Erfgoed op Facebook, Tussen data en debat, deel 1 | Vakblad Vitruvius

Nederlands religieus erfgoed op Facebook, Tussen foto’s en fragmenten, deel 2 | Vakblad Vitruvius

Segment nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem (2013-2016)

Reddingsactie Cuypers’ glasnegatieven (2018)

Rien de pareil, Cultuur- en bouwhistorische analyse Stedelijk museum ‘Het huis van Cuypers’ te Roermond (2006-2007

deel 1 De stad in het klein.
deel 2 Icoon van de natie.
Abstract met stand van zaken voor Zenodo en Academia.

Het Rijksmuseum down memorylane (2014)

Tussen expressionisme en de Beuroner school.

Lambert Lourijsen in de Agathakerk te Zandvoort van Pierre J.J.M. Cuypers (junior)

What’s in a name: Jos, Jos. of Joseph? (2015)

Wie is wie in de Cuypers clan? (2019)

…

Cuypers assortiment

Cuypers assortiment is de verzamelnaam voor allerlei webartikelen waar de architecten Cuypers, hun familie en netwerk in figureren. Oorspronkelijk droeg deze pagina de titel Cuyperiana, maar die hebben we losgelaten ten behoeve van de stichting die Pierre M. Cuypers* medio dit jaar heeft opgericht voor het erfgoed van de architecten Cuypers en andere kunstenaars en denkers in deze familie en hun netwerken: Cuyperiana.nl. De jongste loot aan deze rijk vertakte boom is kunstenares Juliette Tulkens, dochter van Melodia, op haar beurt dochter van Charles Cuypers, de jongste zoon van Joseph. Ga eens kijken op haar Facebookpagina.

Aanvankelijk kwamen op deze webpagina allerlei stukken langs die te maken hadden met Pierre J.H. Cuypers. Sinds het grote project over de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem en de Joseph Cuypers Collectie (JCC) neemt zoon Joseph Cuypers geleidelijk de leidende rol van zijn vader over. Ook diens zoon, Pierre J.J.M. Cuypers, komt af en toe langs. Hoewel Thijm – Jozef Alberdingk Thijm wel te verstaan – eigenlijk een eigen rubriek verdient, is ook zijn gedachtegoed en nalatenschap in deze rubriek te vinden.

Waar is Nenny?

De grote ontbrekende figuur in dit gezelschap was tot voor kort Cuypers’ vrouw, Nenny (Antoinette) Alberdingk Thijm. Dat moest wat in veranderen, want zonder haar had Pierre Cuypers nooit die groeispurt kunnen maken, waardoor hij van een bakkerszoon doctor Cuypers werd. Doordat ze ook voor haar zoon een rol van betekenis had, komt ze met regelmaat voor in de JCC. Met name dit item in Varia deel 2 is interessant, ook omdat het over het Roermonds als taal gaat (zoekterm Nenny). En wat dacht je van de relatie met haar stiefdochter Rosa in Wie is wie in de JCC (zoekterm Rosa).

Cuypers4all

Tot Cuypers assortiment behoort ook Cuypers4all: de collectie rapporten, artikelen et cetera die zonder kosten gedownload kan worden. Kijk eens of er iets van je gading bij zit!

…

De architecten Cuypers, hun familie, netwerk en hun geestverwanten komen met grote regelmaat aan de orde op onze Facebookpagina: http://bit.ly/VanHHOrg2FB

Ga eens kijken en ‘like’ de pagina, zodat berichten over de architecten Cuypers, hun verwanten en netwerk een nog grotere actieradius bereiken!

;-) B&M

Deze pagina is bijgewerkt op 10 augustus 2023

Verkorte links: bit.ly/1o6zCVp of VanHH.org/?p=7886

Cuypers4all

Cuypers4all geeft een beeld van de publieke bestanden met informatie over de architecten- en kunstenaarsfamilie Cuypers die online staan in de openbare map Cuypers2all.
Daarnaast staan in de hoofdmap VanHH4all de openbare mappen ‘Joseph Cuypers Collectie2all’, ‘Van Bavo4all naar Bavo2all’ (KoepelKathedraal Haarlem) en ‘Alberdingk Thijm 4all’. Want wie met de architecten Cuypers bezig is, komt onvermijdelijk uit bij Jozef Alberdingk Thijm.

De collectie bestanden over het werk van de architecten Cuypers kan zonder kosten geraadpleegd en gedownload worden via de map van VanHH.org op Google drive: http://bit.ly/Cuypers2all. Als er gebruik van wordt gemaakt, gebeurt dat binnen de termen van de Creative Commons licentie.1

Wat hebben we onder meer voor je in petto of klaar staan:

Wordt verwacht: het E-boek over de inventarisatie van de Joseph Cuypers Collectie (2024).
De cassette met het archiefonderzoek naar de Catharinakerk te Eindhoven (2021). Dit leverde een rijke oogst op aan vondsten en inzichten in materiaalgebruik en technieken in de negentiende-eeuwse kerkbouw en het onderhoud daarvan. Al het onderzoeksmateriaal over dit meesterwerk van Pierre J.H. Cuypers kan gedownload worden. Het is een enorme bulk aan bestanden, dus je zult ze stukje bij beetje moeten downloaden. We hebben er een dubbelartikel voor vakblad Vitruvius over geschreven:
- De Catharinakerk te Eindhoven. Wat de archieven kunnen vertellen. Deel 1 (2022): webpagina met pdf en dito spreadsheet (tijdlijn etc.).
- De Catharinakerk te Eindhoven. Tussen vondsten en bronnen. Deel 2 (2023): webpagina met pdf.
- Het meest bijzondere onderdeel is de spreadsheet met de tijdlijn, waarmee de gedigitaliseerde archiefstukken ontsloten zijn. Dat vind je ingebed onder deze link en zelfstandig onder deze.
Wordt verwacht: de cassette met het waardenstellend onderzoek naar de Catharinakerk te Eindhoven (2020).
Ook weer zo’n aparte opdracht: Cuypers met 80 kilometer per uur. Hoe een weg wordt uitgemonsterd (2019). https://bit.ly/34FvLpq-Cuypers-N280
De cassette met het onderzoek ten behoeve van de restauratie van het Cuypershuis (2007; 2009). Dit behelst een cultuur- en bouwhistorische analyse (inclusief een deelrapport polychromie), een conditierapport en een DuMo-toets: http://bit.ly/Cuypershuis-Cassette. De meest bekeken delen zijn:
- Hubar, Bernadette van Hellenberg, De muziek van het licht, Cuypers’ polychromie, Res nova, Ohé en Laak 2007: http://bit.ly/Muziek-polychromie
- Hubar, Bernadette van Hellenberg, Rien de pareil, Cultuur- en bouwhistorische analyse Stedelijk museum ‘Het huis van Cuypers’ te Roermond, deel 1 De stad in het klein, Res nova-VanHH.org, Ohé en Laak 2007: http://bit.ly/Cuypershuis-Cassette.2
- Hubar, Bernadette van Hellenberg, Rien de pareil, Cultuur- en bouwhistorische analyse Stedelijk museum ‘Het huis van Cuypers’ te Roermond, deel 2 Icoon van de natie, Res nova-VanHH.org, Ohé en Laak 2007. Hierin zit onder meer een paragraaf over vader en zoon Cuypers als tuinarchitect: http://bit.ly/Cuypershuis-Cassette
- Rien de pareil met stand van zaken voor Zenodo en Academia: http://bit.ly/Cuypershuis-Cassette
Hubar, Bernadette van Hellenberg, en Don Rackham. Het familiegraf van Pierre J.H. Cuypers. Cultuurhistorische analyse met waardenstelling. Ohé en Laak/Horn: Res nova-VanHH.org, 2005. http://bit.ly/2jT4LM3-Cuyperiana.
Hubar, Bernadette van Hellenberg, Wies van Leeuwen en David Mulder, Bovendonk te Hoeven, Cultuur- en bouwhistorische analyse van het voormalige seminariecomplex van Pierre J.H. en Joseph Th.J. Cuypers, Res nova, Ohé en Laak 2008. Over dit complex is in 2019 een boek verschenen, waarin enkele aspecten van ons onderzoek door David Mulder in korte items zijn samengevat.
Leeuwen, A. J. C (Wies) van. Alberdingk Thijm, bouwkunst en symboliek. Ohé en Laak: Cuypers Genootschap, 1989. http://bit.ly/2retpLg-VanLeeuwen
Een van mijn eerste artikelen gaat over de formule van het Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst in het Rijksmuseum: Hubar, Bernadette van Hellenberg, ‘Limburgs verleden in het Rijksmuseum te Amsterdam’, in: De Maasgouw 102 (1983), pp. 58-80. | http://bit.ly/Hubar-gipsafgietsels.

Verder kun je natuurlijk prachtige verhalen vinden in de collectie van de nieuwe Bavo/Koepel Kathedraal Haarlem op deze site. Aan dit opus magnum van Joseph Cuypers heeft niet alleen hij, maar ook zijn vader Pierre J.H. Cuypers en in nog sterkere mate zijn zoon Pierre J.J.M. Cuypers junior gewerkt: de een ontwierp de glazen in de apsis, de ander de westbouw met de torens. Ons boek over de kathedraal is overigens nog maar op één plaats verkrijgbaar. Je moet er snel bij zijn, want voor de rest is het uitverkocht!

Nu hebben we het nog niet echt gehad over de Joseph Cuypers Collectie, waar we ook alweer enige tijd mee bezig zijn!

En wat te denken van de veel artikelen in Vakblad Vitruvius, waarin een of meer architecten Cuypers langskomen!

Dit project komt met grote regelmaat aan de orde op op de sociale media met als anker Facebook: http://bit.ly/VanHHOrg2FB

Ga eens kijken en deel de berichten over de architecten Cuypers, zodat nog meer onderzoekers er plezier aan beleven!

Wordt vervolgd!

;-) B&M

Verwijzingen

Voor deze site hanteren we de Creative Commons licentie, gespecificeerd onder deze link: http://bit.ly/Copyright-CC-BY-NC-SA-4-0. Dus geen commercieel gebruik en absoluut naamsvermelding, zoals geldt voor al onze teksten en foto’s op onze sites. Hiertoe rekenen we ook onze pagina’s op Facebook en Blogger. Voor de goede orde, alles wat ten dienste komt van kennisverspreiding, beheer en behoud van erfgoed zonderen we uit van commercieel gebruik.
Zowel dit als het volgende deel is geschreven ten behoeve van en dus vóór de laatste restauratie van Museum Cuypershuis. Voor een deel zullen de conclusies en vermoedens dus niet langer actueel zijn. Zie hiervoor ook het Abstract Rien de pareil met stand van zaken voor Zenodo en Academia.
Op het gebruik van Bibliodoc zijn de disclaimers van de pagina onder deze link van toepassing en die van deze site.

Het zou fijn zijn als je dit webitem wilt delen. Dat kun je doen via de knop delen aan het einde van deze pagina (liefst met de hashtag #Cuypers4all).

Verkorte link van deze pagina: http://VanHH.org/?p=546 of http://bit.ly/Cuypers4all (niet te verwarren met de bestandsmap on line: http://bit.ly/Cuypers2all).

← Terug naar de hoofdpagina van Bibliodoc!

← Terug naar de hoofdpagina van de Joseph Cuypers Collectie

← Terug naar de hoofdpagina van Cuypers assortiment

Deze webpagina is bijgewerkt op 4 aug. 2023.