Leegte | Medersa Ben Youssef in Marrakesh

Leestijd circa 3 minuten

Leegte
…

…
‘t Hele universum in de wand
Een duizelingwekkende
stapeling van vormen
in verticaal geordende
cassettes waar een
statige cadans van
hoekige pijlers
ritmiek aan verleent
Gaan lijnen van robuust
naar uiterst teer
Het filigrein van de ornamenten
herhaalt de thema’s keer
op keer in de minutieus
gedetailleerde velden
waar stijlen en bogen variëren
en ieder vak weer
deelbaar blijkt
totdat alleen nog
leegte rest tussen de
geslonken vormen
waarvan de contour
de ruimte ontvouwt
als holtes begrensd
door hout, pleister en steen
…

__________________

Postscriptum — Leegte, heilige leegte. Ook zo’n thema dat oost en west verbindt. Je komt het al tegen in het vorige gedicht over de Medersa Ben Youssef (de Ben Joesoefmadrassa): ‘Atomen’.* Eén van de eerste keren dat ik me van de rol van leegte opvallend bewust werd, was in de moskee van Tbilisi.* Ook toen ging het om iets ouds, iets wat in mijn geheugen was blijven zweven sinds mijn studietijd. Als ik in gedachten terug ga, kom ik uit bij mijn afstudeerscriptie over de Servaaskerk in Maastricht, waar de – symbolische – troon van de keizer leeg was.* Op die leegte ben ik nader ingegaan in mijn boek over de nieuwe Bavo, waar de kennismaking met de islamitische architectuur in Marrakesh een niet weg te denken bijdrage aan geleverd heeft.

Is dat dezelfde leegte die ik hier beschrijf?

;-) B.

Bronnen en verdere informatie

De * in de tekst hierboven verwijst naar de volgende bronnen (volledige titels zijn te vinden in de bibliografie):

Zie ook de gedichten Atomen, Tijd en slijt en Op het oosten in deze cyclus. Voor informatie over de Ben Joesoefmadrassa (1570), een van de belangrijkste Koranscholen in de islamitische wereld destijds, zie het lemma op Wikipedia en het hieronder geciteerde boek uit 1999.
Volg deze link voor de moskee van Tbilisi.
Ik zie ons als studenten in 1978 nog staan bij de zetel onder de halfkoepel in de westbouw, waarboven zich de met zo lege, overkoepelde keizerzaal bevindt. We kregen uitleg van Aart Mekking, specialist architectuur iconologie en later hoogleraar in Leiden (nu allang weer met emeritaat), die een vergelijking trok met de de doorgaans lege troon van de keizer in de Paltskapel van Aken.
Hubar, De nieuwe Bavo te Haarlem (2016). Wil je weten op welke pagina’s de betreffende begrippen in het boek zijn behandeld, bezoek dan het register op deze site.
Triki, Hamid en Alain Dovifat, Medersa de Marrakech, met bijdragen van Yves Pochy en Jacques Vignaud, Rigueur et modernité, en Jean-Paul Saint-Aubin, L’image et la realité de l’architecture, Parijs 1999.
Hoe kwam ik er ook alweer bij om gedichten te schrijven?