Leestijd circa 5 minuten
Op het oosten
…
Als door een titelblad wordt de heilige gebedsnis, de mihrab, aangekondigd, pal in het oosten van de Ben Joesoef Madrassa | Medersa Ben Youssef te Marrakesh (gebouwd circa 1570, gerestaureerd in 1950).
…
Heilige leegte op het oosten
in een frontispies gevat
waar de magische driekwartcirkel
door panelen ingekaderd
de westzon zijn finale gunt
De holte in acht maal acht maal acht
vertelt van eeuwige voleinding
die staakt op de jongste dag
en onder een jubelend welvenspel
koralen zingt die niemand hoort
waar toon na toon zich verheft
totdat het stijgen dalen wordt
en het kantelpunt bereikt
In het web van de hemisfeer
staan de snaren gespannen
…
In acht maal acht maal acht maal acht maal enzovoorts … Het gewelf over de lege gebedsnis, de mihrab, van de Ben Joesoef Madrassa | Medersa Ben Youssef te Marrakesh (gebouwd circa 1570, gerestaureerd in 1950). bvhh.nu 2014.
______________________________________________________________________
Post scriptum — Alberdingk Thijm was hier, dacht ik toen ik de plattegrond zag van de medersa. Want dit is immers de kernboodschap van zijn beroemde boek over de kerkbouwsymboliek, De heilige Linie (1858): dat alle gelovige volkeren hun gewijde gebouwen hebben georiënteerd, hetzij letterlijk op het oosten, hetzij op een van de andere ‘hoeken van de aarde’, afhankelijk van het geloof dat ze belijden.*
In De Heilige Linie wordt dan ook gerefereerd aan de voorbeeldfunctie van de Indische en de Perzische bouwkunst. Thijm legt daarbij vooral de nadruk op wat de verschillende culturen met elkaar verbindt in plaats van wat hen scheidt. Ruimt hij daarin loyaal plaats in voor het Boeddhisme, verwijzingen naar de Islamitische cultuur vermijdt hij. Dat was in 1858 kennelijk nog een brug te ver. Thijm kennende zou hij zich zeker hebben laten winnen voor de herwaardering van de Arabische cultuur eind negentiende eeuw, die in katholieke kring nauw verbonden was met de christelijke herkolonisatie van het land van de Verlosser. Zijn petekind, Joseph Cuypers, zou daar met de nieuwe Bavo in ieder geval volop op inspelen: zo vertelt hij vol trots dat in zijn werk ‘Spaansch-Arabische motieven’ herkend kunnen worden.* En laten dat nu net de motieven zijn die ook in Marokko voorkomen.
B.
Bronnen en verdere informatie
Het teken * in de bovenstaande tekst verwijst naar bronnen die hierna vermeld worden (volledige titels zijn te vinden in de bibliografie):
- Zie ook de gedichten Leegte, Atomen en Tijd en slijt in deze cyclus. Voor informatie over de Ben Joesoefmadrassa (1570), een van de belangrijkste Koranscholen in de islamitische wereld destijds, zie het lemma op Wikipedia en het hieronder geciteerde boek uit 1999.
- Hubar, De nieuwe Bavo te Haarlem (2016). Wil je weten op welke pagina’s de betreffende begrippen in het boek zijn behandeld, bezoek dan het register op deze site.
- Thijm, De Heilige Linie (1909; 1e dr. 1858).
- Triki, Hamid en Alain Dovifat, Medersa de Marrakech, met bijdragen van Yves Pochy en Jacques Vignaud, Rigueur et modernité, en Jean-Paul Saint-Aubin, L’image et la realité de l’architecture, Parijs 1999.
- Hoe kwam ik er ook alweer bij om gedichten te schrijven?
- Wil je de medersa bezoeken? Kijk dan even aan het einde van dit webartikel.
De heilige gebedsnis, de mihrab, is vergelijkbaar met de apsis van een kerkgebouw georiënteerd: Ben Joesoef Madrassa | Medersa Ben Youssef te Marrakesh (gebouwd circa 1570, gerestaureerd in 1950). bvhh.nu 2014.
Plattegrond van de medersa en stadsplattegrond van Marrakesh
Plattegrond van de Ben Joesoef Madrassa | Medersa Ben Youssef te Marrakesh (gebouwd circa 1570, gerestaureerd in 1950). Foto bvhh.nu 2014.
Ben je in Marrakesh, dan moet je zeker een kijkje gaan nemen bij de Medersa Ben Youssef:
Dit item kan geciteerd worden als: Hubar, Bernadette van Hellenberg. “Op het oosten | Medersa Ben Youssef in Marrakesh”. VanHellenbergHubar.org (blog), 2014. bit.ly/2SZloWl-Gom.
Verkorte link van dit item: bit.ly/2SZloWl-Gom
← Terug naar de hoofdpagina!