Leestijd circa 8 minuten
Op 9 september, aan de voormiddag van de Open Monumentendagen in 2016, kwam mijn boek over de nieuwe Bavo uit, geproduceerd door WBooks te Zwolle in opdracht van de stichting Kathedrale Basiliek Sint Bavo te Haarlem. Je kunt het boek bestellen via deze link. De omslag van ‘De nieuwe Bavo te Haarlem’ is ontworpen door Marjo Starink, met een foto van de RCE beeldbank-Sjaan van der Jagt/Pixelpolder 2015. ((De nieuwe Bavo te Haarlem kan on line besteld worden via: http://bit.ly/Bavo-Ao.))
Welkom — Welkom op deze site waar ik graag met je kennis wil maken en mijn werk onder de aandacht wil brengen. Mijn naam is Bernadette van Hellenberg Hubar en ik ben erfgoedspecialist, homo ludens (spelende mens), schrijver en dichter, en voorheen vennoot van Res nova, erfgoed in ontwikkeling. Als professional ben ik al ruim dertig jaar actief in de wereld van de monumentenzorg en het erfgoedbeheer, een carrière die startte met de oprichting van het Cuypersgenootschap in 1984. Meer hierover lees je in mijn biografie.
Eén van de meest interessante projecten die ik ooit heb mogen doen, is afgerond. Dat is het boek over de nieuwe Bavo te Haarlem van architect Joseph Cuypers dat 9 september 2016 voorafgaand aan de Open Monumentendagen in Haarlem is gepresenteerd. Hiermee ben ik vanaf 2013 bezig geweest. Nu is de kathedraal op zich al zo bijzonder, maar dat boek is nog eens extra apart omdat ik het lopende de restauratie heb mogen schrijven. Dat is tamelijk ongebruikelijk, maar heeft beslist een meerwaarde. Je komt met dingen in aanraking op een manier die onmogelijk wordt zodra de steigers verdwenen zijn. Hieronder vertel ik nog wat meer over deze opdracht.
Ik mag me gelukkig prijzen, want in de jaren ervoor is ook al zo’n spannend project op mijn weg gekomen: het onderzoek naar monumentale kerkelijke schilderkunst uit het interbellum. Het resultaat was een publicatie, getiteld De genade van de steiger, die tot stand kwam in opdracht van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en uitgegeven is door de Walburg Pers te Zutphen. ((De genade van de steiger. Het boek kan rechtstreeks besteld worden bij de Walburg Pers!))
Een blije Bernadette van Hellenberg Hubar met haar net verschenen boek ‘De genade van de steiger‘ in haar hand. De presentatie van dit naslagwerk over monumentale kerkelijke schilderkunst in het interbellum vond 21 november 2013 plaats in de Obrechtkerk te Amsterdam (foto Marij Coenen, 2013).
Kathedraal nieuwe Bavo te Haarlem
Medio april 2014 kwam de opdracht binnen voor het schrijven van een boek naar aanleiding van de restauratie van de nieuwe Bavo. Met dit fantastische gebouw was ik al enige tijd bezig. De waardenstelling – opmaat tot het manuscript – heb ik eind 2013 afgerond. ((Hubar, Auro intextum in de bibliografie.)) De volgende stap was een lezing die ik in een druk bezette nieuwe Bavo heb gegeven. Leidmotief was het hemels Jeruzalem uit de Apocalyps van Johannes dat een immens belangrijke rol speelt bij dit rijksmonument. De gelijknamige hymne Caelestis urbs Jeruzalem van de componist Alphons Diepenbrock (1897) is bij die gelegenheid ten gehore gebracht door de Kathedrale Bavo Cantorij. Door al dit werk lag er heel wat informatie waarmee ik verder kon met mijn onderzoek voor de monografie: op de steigers, in de archieven, op excursie en achter de computer. Er stroomt heel wat water door de Leidsevaart eer je echt aan het schrijven bent. Inmiddels, ruim twee jaar verder, is het boek verschenen na een intensieve tijd van drukproeven, corrigeren, corrigeren en nogmaals corrigeren (en er achter komen dat je hier en daar toch nog iets gemist hebt). Maar het resultaat is er dan ook naar. Een prachtwerk, waar heel wat fotografen aan meegeholpen hebben. Dankzij vormgever Marjo Starink en WBooks heeft de lezer echt wat moois in handen. En dat moois zit tjokvol verhalen. Om daarvan alvast een indruk te geven, is een samenvatting gepubliceerd: http://bit.ly/Ifthenisnow-Bavo. Maar ook elders op deze site vind je verhalen over de Haarlemse kathedraal. ((Kunst met een kleine en een grote K in de nieuwe Bavo.))
Aan de oostpartij van de nieuwe Bavo bevindt zich een bijzondere cyclus van beelden uit het atelier van Cuypers & Co (foto BvHH, zomer 2013).
Met wie werk ik veel samen?
De kracht van ondernemend Nederland ligt in de samenwerkingsverbanden die per project worden aangegaan. Zo werk ik bij kleuronderzoek graag samen met Judith Bohan in Haarlem en Angelique Friedrichs van de SRAL in Maastricht. Voor bijzondere bouwhistorische expertise kan ik steevast terecht bij Karl Pesch Konopka van Stadsherstel Limburg die tevens restauratiearchitect is. Ook met andere architecten werk ik in wisselende combinaties samen. Daarnaast is Charlotte Ruys mijn onmisbare hulp bij genealogische vragen, terwijl ik met Annelei Engelberts inmiddels twee bundels met beeldgedichten heb mogen maken. Op het digitale vlak word ik zowel technisch als creatief bijgestaan door Wolthera.info en Lost again. En dan heb je nog de vele netwerken die via de sociale media tot stand komen, zoals @Ifthenisnow. ((Voor meer informatie surf naar de pagina met snelkoppelingen.)) Met de laatste ben ik bezig een platform op te richten voor @kerkverhalen.
Degene echter met wie ik het meest constant samenwerk is Marij Coenen van Transparant A&C. Zij verzorgt niet alleen de boekhouding, maar helpt mij ook met de fotografie, de rapporten, de berichtgeving op de sociale media en de items op deze site. Zonder haar was het boek over de nieuwe Bavo er niet gekomen.
Bernadette en Marij luisteren geconcentreerd naar de uitleg tijdens de Probusexcursie naar de tentoonstelling ‘De sporen van Joep Nicolas’. Dit was in de galerie van Mariska Dirkx in het voormalige atelier van Nicolas te Roermond (foto Steef Stevens, 2014). ((Voor de tentoonstelling zie http://bit.ly/BiennaleX #biennaleX. Voor de excursie van Probus Rura et Mosa deze link.))
Het volgende wat ik ga doen?
Dat is een goede vraag, want ik heb de afgelopen vijf jaar vrijwel doorlopend aan drie boeken gewerkt: de twee die hiervoor zijn genoemd en Verhalen op de muur over de Clemenskerk in Merkelbeek. ((Bezoek http://bit.ly/VHH2Clemenskerk)) Of ik hierna nog een boek zou willen? Waarom niet? Het is mij erg goed bevallen en mijn opdrachtgevers zijn tevreden. Dus wat wil een mens nog meer?
Op de wat langere termijn ligt er mogelijk iets moois in het verschiet: de inventarisatie van het archief van Joseph Cuypers, met een tentoonstelling en biografie. Dit project is net opgestart, maar verkeert nog in de fase van verkenning en fondsenwerving. Als het doorgaat is het een droom die uitkomt, want sinds het onderzoek naar de nieuwe Bavo ben ik meer dan ooit geïntrigeerd door de figuur van Joseph Cuypers (1861-1949). ((Zie het item over het archief van Joseph Cuypers.))
En als we dan toch een beetje hardop aan het dromen zijn: kennis overdragen staat ook hoog op mijn agenda. Na zo’n 35 jaar in de erfgoedwereld zit er een heleboel in mijn hoofd wat ik graag met anderen zou willen delen. Of erfgoed koppelen aan nieuwe media, zoals destijds met de Cuyperscode ((Bezoek www.cuyperscode.nl.)), maar ook gewoon lekker je handen vies maken bij het onderzoeken van een gebouw … Het heeft allemaal met passie, ontdekkingsreizen en verhalen te maken. Wat ik ontdek probeer ik – binnen de grenzen van de opdracht – over te dragen via blogjes en de sociale media: de ene keer heel laagdrempelig, de andere keer meer diepgaand.
Maar het eerste wat de komende tijd op het programma staat, heeft te maken met heel iets anders wat ik met veel liefde en ervaring doe: waardestellingen van erfgoed maken. Het betreft het project #KunstInBreda, waarover je meer vindt onder het tabblad projecten. Nu al is het verbazingwekkend wat er allemaal tevoorschijn is gekomen.
Mocht je ‘n keer een teamplayer met expertise nodig hebben, neem dan contact met me op: 06 513 87 805.
B. ((Verkorte link van dit item: http://bit.ly/VHH-org))
