Leestijd circa 9 minuten
… op niets! Het boek over de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal is namelijk alleen nog te verkrijgen bij de kathedraal zelf
…
De oproep ‘Bestel het boek’ is niet meer aan de orde, want je kunt het alleen nog kopen door een bezoek te brengen aan de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem. Dat is natuurlijk geen straf, want het is een van de mooiste en meest bijzondere kerken in Nederland. Je moet er wel niet te lang mee wachten, want het gaat om de laatste partij. En daarna? Misschien wordt het ooit ‘Lees het boek door te klikken op …’ als het online komt te staan, maar dat is toekomstmuziek. Een andere manier om aan een fysiek exemplaar te komen is door het te lenen via een van de bibliotheken die Nederland rijk is.
De oriëntaals geïnspireerde koepel op de omslag van ‘De nieuwe Bavo te Haarlem, Ad Orientem | Gericht op het oosten’ (2016). De omslag is ontworpen door vormgever Marjo Starink, met een foto van de RCE beeldbank-Sjaan van der Jagt/Pixelpolder 2015. Het paars van de leien is gebruikt als uitgangspunt van het kleurengamma voor de vormgeving van het boek.
De nieuwe Bavo te Haarlem, Ad orientem | Gericht op het oosten is 9 september 2016 verschenen bij gelegenheid van de Open Monumentendagen in Haarlem, gewijd aan het thema ‘Iconen en symbolen’. Dit thema kun je iedere dag weer in de kathedraal beleven.*
De aanbieding van het boek was een bijzonder feest, zoals je kunt zien op de diapresentatie onder deze link, waar ook de speech van Bernadette van Hellenberg Hubar is te vinden over hoe je dit werk het beste zou kunnen lezen.
Ad orientem | Gericht op het oosten
Het rode ochtendlicht op de gevels van de nieuwe Bavo (in 2019 omgedoopt tot KoepelKathedraal*) geeft al aan hoe de ondertitel van het nieuwe boek over de kathedraal luidt: Ad orientem | Gericht op het oosten. Het is uitgegeven door WBOOKS in opdracht van de stichting Kathedrale Basiliek Sint Bavo te Haarlem. Het actuele beeldmateriaal voor dit boek is onder meer ter beschikking gesteld door de Rijksdienst Cultureel Erfgoed en het historisch beeldmateriaal door Noord-Hollands Archief.
Was het vorige grote boek dat we mochten schrijven – ‘De genade van de steiger’ – al zo’n bijzonder project, de nieuwe Bavo wist dit te evenaren, zo niet te overtreffen.* Zelden is over het programma van een kerk zo diepgaand nagedacht, in dit geval met name door Joseph Cuypers en de bouwheer, de latere bisschop A.J. Callier. Hoewel er vrijwel voortdurend geldgebrek was, slaagden zij er toch in hun kathedraal te realiseren zonder al te veel concessies aan de kwaliteit. Die wordt niet alleen door het artistieke niveau bepaald, maar ook door de hoge mate van ambachtelijkheid, waarmee het gebouw en zijn inrichting zijn uitgevoerd. De ideeën die vóór 1900 ontwikkeld werden over de boodschap die de nieuwe Bavo in architectuur en uitmonstering moest uitdragen, zijn tot na de jaren 1950 actueel gebleven. Ook de nieuwe tijdslagen die men in het kader van de laatst restauratie aan de kathedraal heeft toegevoegd, zijn daar voor een belangrijk deel op geënt. Zo vormt de nieuwe Bavo het podium van ruim een eeuw artistieke uitdrukkingsvormen, waarin beeld, uitvoering en inhoud elkaar completeren.
Benieuwd naar ‘n voorproefje? Volg dan deze link naar de samenvatting.
In de loop van de tijd hebben zich nieuwe bevindingen en inzichten voorgedaan. Die kun je vinden op de pagina ‘Errata en voortschrijdend inzicht boek nieuwe Bavo’. Heb je zelf nog suggesties, laat het weten.
De architect van de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal heeft nooit opgehouden te fascineren. Al enige tijd zijn we bezig met een E-boek dat geschreven wordt over en tijdens de inventarisatie van de Joseph Cuypers Collectie die de nazaten in bewaring hebben gegeven aan het gemeentearchief van Roermond. Ga eens kijken op de projectpagina.
;-) B&M
Een greep uit de smaakmakers op Twitter
Iedereen denkt dat Willibrorduskerk met haar eretitel van ‘kathedraal van Amsterdam’ van Pierre J.H. Cuypers (senior) is, maar hij heeft alleen de oostpartij getekend. De tweede fase kwam geheel voor rekening van Joseph Th.J. Cuypers, terwijl zijn zoon, Pierre J.J.M. (junior), ten slotte de vieringtoren zou ontwerpen. De wisselwerking tussen deze kerk en de nieuwe Bavo komt aan de orde in mijn boek, ‘De nieuwe Bavo te Haarlem’, pp. 90-96, 147-149. Screenshot van de site van Ad Tiggeler. Klik op het plaatje om naar Twitter te gaan.
…
Je zou het inderdaad niet zeggen, maar deze Judith in apsis van de nieuwe Bavokathedraal/KoepelKathedraal Haarlem is werkelijk iconografisch heel bijzonder! Normaal wordt ze afgebeeld met het hoofd van Holofernes, de Assyrische veldheer die de Joden belaagde en door haar gedood werd. Hier staat ze bij de stadspoort op het moment dat ze dat naar het tentenkamp van Holofernes gaat. Ze zegt de priesters dat het niet de mens is die God op de proef stelt, maar andersom. Haar beproeving is dat ze haar lichaam geeft aan Holofernes, opdat ze hem kan doden. Dat was een groot offer, omdat ze daarmee een gevallen vrouw werd. Omdat ze haar lichaam opoffert geldt ze als voorafbeelding van Christus die door de kruisdood zijn lichaam opoffert. Dit verhaal maakt deel uit van een eigentijdse versie van de Biblia pauperum, bedacht door de latere bisschop van Haarlem, A.J. Callier. Hij was een geweldige programmamaker, zoals je in mijn boek ‘De nieuwe Bavo te Haarlem’ kunt lezen (zie onder meer pp. 190-191). Foto bvhh.nu mei 2014. Klik op het plaatje om naar Twitter te gaan.
…
Ook de beelden van Charles Vos in het schip vertellen een verhaal dat een halve eeuw eerder door Joseph Cuypers en monseigneur Callier was bedacht. En wat was het een feest om die beelden van heel dichtbij vanaf de steigers te fotograferen. De vormgeving wordt bepaald door de afmeting van de vrij smalle nissen. ‘Woekerend met de ruimte heeft Vos beelden gemaakt die door hun ingetogen karakter op een empathische manier uitdrukking geven aan hun verering voor Christus. Niet groots en meeslepend, maar stil en meditatief’ (boek nieuwe Bavo p. 215). Foto bvhh.nu december 2014. Klik op het plaatje om naar Twitter te gaan.
Meer informatie
- Volledige titel Bernadette van Hellenberg Hubar. De nieuwe Bavo te Haarlem: Ad orientem – Gericht op het oosten. Onder redactie van Marij Coenen. Zwolle; Haarlem: Wbooks ; Stichting Kathedrale Basiliek Sint Bavo, 2016.
- De samenvatting op deze site is ook te vinden op ‘If then is now’: http://bit.ly/Ifthenisnow-Bavo.
- Wil je de kathedraal bezoeken? Surf dan naar Google en typ in het zoekscherm: KoepelKathedraal. De URL’s van deze site zijn de afgelopen jaren zo vaak veranderd, dat een link plaatsen geen zin heeft.
- De naam van de nieuwe Bavo is in 2019 uitgebreid met/veranderd in KoepelKathedraal Haarlem. Dit vanwege de voortdurende verwarring met de oude Bavo in het centrum van de stad, waardoor bezoekers aan Haarlem zich niet realiseren wat voor een bijzonder bouwwerk zich bevindt aan de Leidsevaart.
- Het vorige grote boek was De genade van de steiger, monumentale kerkelijke schilderkunst uit het interbellum (2013). Vervolgens verscheen in 2014 Verhalen op de muur over de Clemenskerk te Merkelbeek. Na het boek over de nieuwe Bavo verschenen het monografietje over Annemiek Punt (2017), het E-boek over de nieuwe schilderingen in de kathedraal van Rotterdam (2018) en de brochure over monumentale schilderkunst van de RCE (2019). En dan nog al die artikelen in vakblad Vitruvius.
- De site van Ad Tiggeler (members.casema.nl/a.tiggeler/index.html) is anno 2023 spijtig genoeg niet meer bereikbaar. Voor een deel is deze opgeslagen op de WayBackMachine van Internet Archive.
Sociale media en erfgoed
VanHellenbergHubar.Org zet sociale media in zowel om nieuws over kunst, cultuur & erfgoed te delen als om vragen te stellen en zo kennis te vergaren. Centraal hierin staat onze Facebookpagina: http://bit.ly/VanHHOrg2FB.
Ga eens kijken en deel de berichten, zodat de verhalen, vragen en antwoorden een nog grotere actieradius bereiken!
Je kunt ons en andere onderzoekers ook helpen door deze pagina te delen via de knop delen onderaan de pagina (graag de hashtags #nieuweBavo, #KoepelKathedraal, #JosephCuypers gebruiken).
Verkorte links van dit item: bit.ly/Bavo-Ao of VanHH.org/?p=19230
←Terug naar de hoofdpagina!