Tussen expressionisme en de Beuroner school — Het aprilnummer van Vitruvius ligt op de plank. Nou ja, plank … een virtuele plank dan wel, want Uitgeverij Educom heeft met Vitruvius de eerste stap gezet naar een digitaal tijdschrift. Het wordt dus niet langer in inkt en papier geproduceerd, maar wel met de vertrouwde opmaak. 

De Agathakerk vormt een bijzondere combinatie van benedictijner expressionisme in de bouwstijl en Beuroner school in de uitmonstering. Collage bvhh.nu 2020.

Waar we het ditmaal over hebben? Over een bijzonder kerkgebouw in Zandvoort uit 1928, de Agathakerk van Pierre J.J.M. Cuypers (inderdaad, de zoon van Joseph Cuypers) met een bijzondere uitmonstering in mozaïek, glas in lood en sectieltableaus van Lambert Lourijsen. Bernadette bezocht de kerk in 2014 toen ze bezig was met het onderzoek voor het boek over de nieuwe Bavo/KoepelKathedraal Haarlem. Het idee kwam van de toenmalige koster, Stephan van Rijt, die haar meenam op excursie naar het werk van Joseph en Pierre Cuypers junior in Heemstede, Aerdenhout en Zandvoort. Tijdens het bezoek aan de Agathakerk werd het zaadje geplant voor dit artikel, waarvoor een voorzet werd gemaakt in de vorm van een webartikel over de uitmonstering van Lourijsen. 

Er was ook een praktische reden om dit artikel nu te schrijven, want zoals je in de inleiding kunt lezen:

In de afgelopen nummers van Vitruvius hebben we regelmatig het woord beschermd laten vallen: beschermd monument, beschermd rijksmonument, beschermd gemeentelijk monument, beschermde interieurs, noem maar op. Vrijwel iedere keer ging het om voorbeelden met een volledige protectie, zowel van binnen als van buiten. Ditmaal gaan we het hebben over een gebouw met een beperkte bescherming: de Agathakerk van Pierre J.J.M. Cuypers in Zandvoort (1927-1928) met de monumentale uitmonstering van Lambert Lourijsen (1885-1950) (afb. 1). Dit is namelijk als beeldbepalend pand alleen van de buitenkant beschermd. 

Laten we hopen dat deze kerk nog lang in gebruik blijft, want op dit moment is het bijzondere interieur vogelvrij. 

We komen in dit artikel trouwens met een pleidooi voor een nieuwe stijlaanduiding: benedictijner expressionisme. Waarom we dat hebben gedaan? Omdat de term Amsterdamse school op dit moment voor alles wordt gebruikt wat expressionistisch oogt. Daarmee wordt de enorme invloed van de benedictijn dom Bellot onzichtbaar gemaakt. Vandaar dit voorstel. Wie weet gaat het nog school maken.

Je kunt het scherm hieronder met het artikel vergroten door op het rechter icoontje te klikken, direct naast de downloadknop in het raamwerk. 

…

Je kunt het volledige nummer – met interessante artikelen over historisch geograaf A.A. Beekman, de oudste jurk van Nederland en de biografie van Eise Eisinga, de bouwer van het planetarium in Franeker – bestellen bij vakblad Vitruvius. 

Onze dank gaat uit naar iedereen die bijgedragen heeft aan dit artikel, onder wie natuursteenspecialist Hendrik Tolboom van de RCE met betrekking tot het bijzondere karakter van de apostelkoppen in granietsteen. Voorts Zandvoorts Museum Online (Zandvoortvroeger.nl) voor de foto van het glas van Lourijsen. Lest best Stephan van Rijt die, zoals hiervoor gezegd, Bernadette in 2014 liet kennismaken met dit verrassende werk van de derde architect Cuypers. 

Wil voorkomen worden dat het interieur uit de Agathakerk op een onzalig moment in de toekomst zonder enige vorm van bezinning (in de vorm van een vergunningenprocedure) verwijderd kan worden, dan zal dit gebouw op z’n minst een positie als gemeentelijk monument moeten hebben. Laten we hopen dat dit artikel zoveel bereik heeft, dat dit op korte termijn geïnitieerd kan worden.

;-) B&M

Sociale media en erfgoed

Dit artikel kan geciteerd worden als:  Hubar, Bernadette van Hellenberg. ‘Tussen expressionisme en de Beuroner school. Lambert Lourijsen in de Agathakerk te Zandvoort van Pierre J.J.M. Cuypers’. Onder redactie van Marij Coenen. Vitruvius, onafhankelijk vakblad voor erfgoedprofessionals 15 (13 april 2022): 16–25. VanHH.org/?p=18761

VanHellenbergHubar.Org zet sociale media in zowel om nieuws over kunst, cultuur & erfgoed te delen als om vragen te stellen en zo kennis te vergaren. Centraal hierin staat Facebook: https://bit.ly/Facebook-VanHH2all

Ga eens kijken en deel de berichten, zodat de berichten over onderwerpen als de voorgaande een nog grotere actieradius bereiken!

Je kunt ons en andere onderzoekers ook helpen door deze pagina te delen via de knop delen onderaan de pagina (graag de hashtags #kennisuitwisseling #kerkelijkerfgoed #bescherming #monument gebruiken).

Verkorte link van dit item: VanHH.org/?p=18761