Borgharen | Kroniek en bronnen — Dit stuk is opgesteld als onderlegger bij ons artikel voor Vakblad Vitruvius, getiteld ‘Helpende handen voor kasteel Borgharen’. Dit rijksmonument heeft namelijk zo’n complexe bouwgeschiedenis dat je er eigenlijk geen artikel over kunt schrijven zonder kroniek. En omdat je geen kroniek kunt schrijven zonder duidelijk te maken waar je gegevens vandaan komen, staat de bronnenlijst die ook in het artikel zit, eronder. Toen we toch bezig waren, hebben we enkele aanvullende bronnen toegevoegd en – heel interessant – een overzicht van de familiewapen, -namen en jaartallen tegen de korbelen van de moerbalken in de archiefkamer uit 1895.

Het artikel staat in het julinummer 2022 van vakblad Vitruvius en de bedoeling ervan is om helpende handen te werven voor het vrijleggen van de schilderingen in de vestibule en bibliotheek onder leiding van Anne van Grevenstein. Hoe hard dat nodig is, kun je zien onder het spreadsheet.

Overigens adviseren we je om het spreadsheet meteen te downloaden voor eigen gebruik! Voor de zoektoets is het niet direct nodig, want met die van de browser, waarin je deze tekst leest, kun je in het spreadsheet prima zoeken.

…

Impressie van de werkzaamheden aan de schilderingen in de vestibule van kasteel Borgharen

Anne van Grevenstein (links), Bernadette (midden) en een van de vrijwilligers in gesprek over de schilderingen. Onder de trap staat een van de betengelingen die ook nog gerestaureerd moeten worden. Foto Marij Coenen, Borgharen 2022.

Plattegrond van kasteel Borgharen. De pijl wijst op de vestibule, met de schilderingen en de trap naar de bibliotheek, waar de uitmonstering wordt voortgezet. Herkomst: Van Agt, Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht (1962).

De archiefkamer uit 1895

Anne van Grevenstein en Bernadette in de archiefkamer. De inrichting kwam tot stand onder Raphael de Selys Longchamps die kasteelheer was van 1886 tot zijn dood in 1911. Foto Marij Coenen 2022.

De archiefkamer van kasteel Borgharen is hoogst zeldzaam. Het zou interessant zijn om na te gaan hoeveel van deze voorzieningen nog bestaan in particuliere kastelen en buitenhuizen. De inrichting heeft aanleiding gegeven tot een toeschrijving aan Pierre J.H. Cuypers, maar daarvoor is geen enkele bron te vinden (zie het overzicht in de kroniek). Gelet op de herkomst van het echtpaar de Selys-De Brigode ligt het meer voor de hand dat hier een Belgische architect bij betrokken was. 

Het moet dan wel een architect of ontwerper zijn die niet uit de stroming afkomstig is die de doctrine van Viollet-le-Duc deelde, zoals Cuypers deed. Het plafond van de ruimte van de ruimte is weliswaar onderverdeeld door constructieve moerbalken, maar deze zijn bekleed met gips en vervolgens ‘gehout’. Ook de korbelen met de wapens zijn van gips. Dat was in de opvattingen van Cuypers ondenkbaar: het materiaal dat voor de constructie gebruikt was moest ‘eerlijk’ getoond worden. Dragende elementen als korbelen dienden samengesteld te worden uit elementen die uit hout of steen waren gemaakt, inclusief de wapenschilden, en niet als decorstukken van gips tegen de balken geplakt te worden. Want ook de constructie zelf moest ‘eerlijk’ zijn, waarbij ornamenten die daar niet logisch uit voortkwamen, verworpen werden.  

Aanmelden als vrijwilliger

In het julinummer van vakblad Vitruvius (2022) vertellen we je meer over dit avontuur.

Als je na het lezen, of misschien nu al denkt dat dit iets voor jou is om als vrijwilliger te doen, meld je dan aan via info@kasteelborgharen.nl (onder verwijzing naar dit artikel).

Aan het project hebben we ook aandacht besteed op de sociale media met als anker Facebook: https://bit.ly/Facebook-VanHH2all

Ga eens kijken en deel de berichten, zodat ook dit project straks een nog grotere actieradius bereikt!

;-) B&M

PM

• Voor de andere helft van het tweelingartikel zie: Hubar, Bernadette van Hellenberg. ‘Helpende handen voor kasteel Borgharen’. Onder redactie van Marij Coenen. Vitruvius, onafhankelijk vakblad voor erfgoedprofessionals 15 (2022): 12–19. VanHH.org/?p=18887. 
• Voor het downloaden van stukken bij VanHH.org, zie de disclaimer op het gebruik van de site, onder artikel 4. Zolang we nog niet tot het digitale erfgoed van de Koninklijke Bibliotheek horen of een soortgelijke oplossing beschikbaar is, is het verstandig om een exemplaar van het spreadsheet op je eigen computer te plaatsen.
• Dit item kan geciteerd worden als: Hubar, Bernadette van Hellenberg, en Marij Coenen. ‘Borgharen | Kroniek en bronnen’. VanHellenbergHubar.org (blog), 2022. VanHH.org/?p=18551.
• Verkorte link van deze pagina: VanHH.org/?p=18551