‘Licht Nieuwe Baaf overweldigt’ kopte Haarlems Dagblad afgelopen zaterdag, 15 november 2014, en: ‘Architect leidde zonlicht door het gebouw’. Die architect, Joseph Cuypers, was een meester in het regisseren van licht in zijn kathedraal: dat deed hij in allerlei variëteiten en sterktes, zoals ik in mijn webartikel over de atmosferische lichtval in de nieuwe Bavo heb geanalyseerd. Cuypers heeft ruim een eeuw na de bouw van zijn kathedraal het geluk gehad dat dit concept haast intuïtief begrepen werd door fotograaf Niels Polak. Naar aanleiding van de fototentoonstelling van Polak hierover – in Kunsthandel Courbois te Haarlem – schreef journalist Jaap Timmers zijn paginagrote verhaal. Als achtergrond gebruikte hij het genoemde webartikel, waarin ik de choreografie van het licht door de architect heb kunnen illustreren aan de hand van de foto’s van Polak die dit spel op verbluffende wijze zichtbaar heeft gemaakt. Daarover lees je hier meer.

Wat is nu zo goed aan dit krantenartikel? Omdat het een prima beeld geeft hoe Niels Polak het licht op het spoor komt. Een klein citaat:

‘Maandenlang zwerft hij al door het gebouw, zich soms spoedend van het ene schijnsel naar het andere. Zon en wolken zijn in beweging, waardoor telkens een andere plek in hel licht staat. Een goed lichtplan was erg belangrijk bij de bouw eind negentiende eeuw, anders zou het binnen pikkedonker zijn geworden. Wandelend door het monument ervaren we de lichtindrukken zelf. Geoefende fotografen, onder wie Polak, grijpen die bundels bij de kladden’.

Het glas-in-lood in de doopkapel is zeer waarschijnlijk ontworpen door Pierre Cuypers senior of Joseph Cuypers en mogelijk uitgevoerd door de firma Nicolas te Roermond. Foto: Niels Polak, 2014.

Maar niet alleen Niels Polak heeft het over de verrassende effecten van het licht, ook de koster, Stephan van Rijt, die het gebouw als geen ander kent, blijft zich verbazen:

‘Als we op onze rondleiding door de Nieuwe Bavo in de doopkapel aankomen, zien we opeens zonlicht naar binnenvallen door een glas-in-loodraam met engelenhoofd. Het zonneschijnsel projecteert de contouren van de engel ernaast op de zandkleurige binnenmuur. Koster Stephan van Rijt, die ons begeleidt, staat even paf’.

Het aardige is dat we hier te maken hebben met wat een van de inspiratiebronnen van Cuypers – Viollet-le-Duc – betitelde als de derde vorm van polychromie.* De eerste bestaat uit de kleuren van het materiaal, waaraan Cuypers in de nieuwe Bavo veel aandacht heeft besteed. De tweede wordt bepaald door de geschilderde onderdelen van de uitmonstering en de derde ontstaat door de projectie van licht op de pijlers en binnenmuren. Juist de diepe neggen van de ramen in de nieuwe Bavo lenen zich hier bij uitstek voor. Wat nu in de doopkapel is te zien, zal over niet al te lange tijd ook in het schip te bewonderen zijn als de glazen van Jan Dibbets eenmaal zijn geplaatst, waarover ik eerder een blog schreef.*

Ik zou zeggen, lees het hele artikel. Het is te downloaden via: http://bit.ly/HD-Bavo-Polak

B.*

Het webartikel over ‘Licht en atmosfeer in de nieuwe Bavo’ is ook de vinden op ifthenisnow.nl:
http://bit.ly/ITIN-nBavo-Polak.

____________

Post scriptum

Het teken * in de bovenstaande tekst staat voor de volgende informatie:

• De foto aan het begin van dit item is van de hand van Niels Polak.
• Het webartikel betreft: Bernadette van Hellenberg Hubar, ‘De atmosferische lichtval van Joseph Cuypers in de foto’s van Niels Polak’, op: ifthenisnow.nl, http://bit.ly/ITIN-nBavo-Polak (2014) / op: vanhellenberghubar.org, http://bit.ly/VHH-Cuypers-Polak (2014).
• Voor de derde vorm van polychromie van E.E. Viollet-le-Duc zie de blog over het ontwerp voor de glazen in de nieuwe Bavo van Jan Dibbets.
• De verkorte link van dit item is: http://bit.ly/HD-VHH-Polak.